చత్వారో విత్త దాయాదాః - ... మేలిమి బంగారం మన సంస్కృతి.

 జైశ్రీరామ్

శ్లో.  చత్వారో విత్త దాయాదాః - ధర్మ, భూపాగ్ని  తస్కరాః I             

జ్యేష్ట భ్రాత్రవమానేన - త్రయః కుప్యంతి సోదరాః II

తే.గీ.  ఆర్జిత ధనమునకుఁ దమ్ము లరయ నల్గు

రిలను, ధర్మ భూపాగ్నులు నహరహంబు 

చూచు దొంగలు, ధర్మమున్ చుల్కనఁగొను

వానిపై కోపమున గొంద్రు వాని ధనము.   

భావము.  మనము సంపాదించుకొన్న ధనానికి నలుగురు దాయాదులు. 

వారు ధర్మము,  ప్రభువు,  అగ్ని,  దొంగ. వారు దాయాదులైనప్పటికీ 

పెద్దన్నపై గౌరము అపారముగా కలవారు. కావుననే మనము 

మన సంపాదనను ధర్మము కొరకై వెచ్చించినచో మిగిలినవారు మన  

సమీపమునకు రారు. మనము మొదటివానికి అన్యాయము చేసినచో 

అనగా ధర్మము చేయకుండా కూడబెట్టుకొంటూ కూర్చున్నచో 

మిగిలిన ముగ్గురికీ కోపం వచ్చి మనపై దండెత్తి ధనం మొత్తం హరిస్తారు. 

అనగా మనం ధర్మ చేయుట విషయంలో నిర్లక్యముగా ఉండరాదు. 

సంపాదించినది ధర్మము చేయుచుండ వలెను.

జైహింద్.

సురవరం ప్రతాపరెడ్డి తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ప్రజ-పద్యం మరియు అవధాన విద్యా వికాస పరిషత్ సంయుక్త నిర్వహణలో శతావధాన షడానన, శతావధాన పూర్ణచంద్ర డా॥ మారేపల్లి వేంకటరమణ పట్వర్ధన్ గారి సంపూర్ణ శతావధానము.

జైశ్రీరామ్. 

జైహింద్.

శ్రీ విశ్వావసు …. నాద నీరాజనము. వసంత శ్రీనివాసము. రచన….. చింతా రామకృష్ణారావు. 30 - 3 - 2025.

 జైశ్రీరామ్.

౧. శార్దూలము.  

శ్రీమన్మంగళ శ్రీనివాసుని దయన్ శ్రీమంతమౌ ధాత్రికిన్

బ్రేమన్ జేరెను నూత్న వత్సరము తా విశ్వావసన్ బేరుతో,

ధీమంతుల్ వరభావనా కలితులై దేదీప్యమానంబుగా

ప్రేమన్ స్వాగత పద్యముల్ పలికిరా వేదాత్ముఁడే మెచ్చగన్ .

౨. శార్దూలము.  

శ్రీమన్మంగళ సద్ వసంత కళతో శ్రీమంత విశ్వావసున్

క్షేమానంద శుభ ప్రమోద సుఫల శ్రీలన్ బ్రసాదింపగా

ధీమాన్యుల్ గల భారతావని కిలన్ దేదీప్యమానంబుగాఁ 

బ్రేమన్ రమ్మని కూయుచున్ పిలెచె సద్ విఖ్యాతి నీ కోకిలల్.

3. ఉత్పలమాల.  

నూతన శక్తి సంపద ననూనముగా ప్రభవింపఁ జేయగా

ఖ్యాతిగ షడ్రుచుల్ కలిగి కమ్మగనొప్పు నుగాదిపచ్చడిన్

ప్రీతిగనిచ్చి చిత్తములు వెల్గగఁ జేయు మహోత్సవంబిదే,

నీతిగనుండువారల ననేక విధంబుల కావ వచ్చెనే.

౪. చంపకమాల. 

జయములు పొందుడంచు పిక జాలము కూ యని కూయసాగ, ది

గ్జయములతోడ వెల్గుడని గట్టిగ దిక్కులు మారు మ్రోగెనే

నియతినిగల్గి మానవులు నిర్భర భక్తిని కల్గియుండి, ని

శ్చయముగ మంగళాత్ములయి చక్కగ వృద్ధిని పొందు గావుతన్.

౫. మత్తేభము. 

అలమేల్మంగ సుభాశిషంబులను మోహాదుల్ విడన్ జేయఁగాఁ,

గలలోసైతము హైందవాద్భుత గతిన్ గల్యాణ సద్వర్తనన్

వెలుగన్ జేయఁగ, మానవాళినిలపై  విఖ్యాతిగా కావగా

లలితంబై యరుదెంచె వత్సరము తా లక్ష్యంబులీడేర్చగాన్.

౬.అశ్వధాటి. 

పద్మావతీ జనని భాస్వంత తేజమును భవ్యంబుగా హృదయమన్

సద్మంబులన్ నిలుప, సంతోషమున్ గొలుప సంస్కారమున్ దెలుపుగా,

నోద్మంబుగానగుచు నుత్సాహ తేజముల నొప్పార వచ్చె మనకున్

పద్మప్రదీప్తదీప్తిని ప్రవర్ధిల్లు వత్సరము, భాగ్యంబు చూడ మనదే.

౭. చంపకమాల.  

తిరుమల వేంకటేశ్వరుని దివ్యపదాబ్జములన్ స్పృశింపగా

వెరవును జూపుమం చనిలు వేడుచు పుష్పచయం బొసంగె తా

పరిమళముల్, ముకుందునకు పర్విడి చేర్చె  వసంత వీచికల్

నిరుపమమైన పుష్పముల నిర్మల భక్తి పరీమళంబున్.

౮. ఉత్పలమాల.  

చిత్తమునందుపొంగె హరి చిత్తసరోజ పరీమళంబులన్

బత్తులు పంపియుండిరొకొ? పన్నుగ సన్నుత పుష్పకన్యలే 

యిత్తరి వత్సరాదియని, యింపుగ పంపిరొ? యీప్సితంబు నా

కెత్తరియైన పొందగ నహీనపు భక్తి సుపుష్పరాజిలన్.

౯. సుగంధి.

వత్సరాది యంచు నాదు భక్తులెల్ల భక్తితోఁ

గుత్సితంబులెల్ల వీడి కూడి వచ్చి రందరు?

యుత్సుకంబుతోడ తెచ్చి రొప్పు భక్తి పుష్పముల్

మత్సమర్పణంబు చేయ, లక్ష్య సిద్ధినెంచుచున్.

౧౦. మందాక్రాంత.

గోవిందాయంచనుపమగతిన్  కూర్మితో భక్తులెల్లన్

సేవింపంగా తిరుమలగిరిన్ జేరిరీనాడు భక్తిన్,

దేవేంద్రాదుల్ గనుచుఁ బ్రజలన్ నిర్నిమేషుల్ ప్రజల్గా

భావింపంగా వరలుచు హరిన్ భక్తితో గాంచిరార్తిన్.

౧౧. మత్తకోకిల.

యాత్రికుల్ పరమాత్మ సేనకు నార్తితో నరుదెంచుచున్

పాత్రులైరి జనార్దన ప్రతిభాదులెన్ని వచింపగా,

స్తోత్రముల్ పఠియించుచు న్నుత వత్సరాదికి స్వాగతం

బాత్రతన్ వచియించు టద్భుత భావిసూచకమాయెనే.

౧౨.  మానిని. 

(భ భ భ భ భ భ భ గ .. యతి 1-7-13-19)

శ్రీ విజయప్రభ చిందులు వేయఁగ చిన్మయ తేజము చిందుచు వి

శ్వావసు వత్సర భవ్య వసంతము వచ్చెను నేడు శుభంకరమై,

ధీవరులెన్ను ప్రదీప్తి కనంబడె, దివ్యముగా గణుతింపఁ దగెన్,

శ్రీ వసుధాస్థలు శ్రీకర సస్యము చెన్నుగ పండు ప్రసిద్ధముగాన్.

౧౩.  కవిరాజవిరాజితము.

(న జ జ జ జ జ జ లగ .. యతి1 -8-14-20)

భువిని నిరంతర పుణ్యఫలంబులు, భుక్తిని గొల్పెడి పూజ్యుఁడు! శ్రీ

ధవుఁడు, శుభప్రద ధర్మ విరాజిత ధాత్రిగ నిల్పు ప్రధానముగా

కవికుల పూజిత గౌరవ భారత గణ్య సుధాత్రిని, గాంచు కృపన్,

నవనవ కాంతు లనంతముగా కరుణన్ హరిగొల్పు ననారతమున్.

౧౪. మందారదామము. 

(త త త గగ .. యతి 7)

విశ్వావసే దివ్య విజ్ఞానమిచ్చున్,

శశ్వత్ ప్రమోదంబు చక్కంగ గొల్పున్,

విశ్వాసమున్ గొల్పు, విద్యాధికుండీ

విశ్వంబునన్ గీర్తి విద్యన్ గడించున్.

౧౫. మందారదామము. 

(త త త గగ .. యతి 7)

గోవింద! గోవింద గోవింద యంచున్

దీవించు దీవించు దీవించుమంచున్

భావించుచున్ జేరు భక్తాళి, వీరిన్

బ్రోవన్ వసంతంబు మున్ గొల్పినావా?

౧౬. ఫలసదనము . 

(న న న న స గ .. యతి 10)

అసమ సుగుణ మొసఁగు ననుప ముగ విశ్వా

వసు జనులను గనుచు, వసుధ పరమాప్తిన్,

రస భరిత భవితను ప్రముఖముగ గొల్పున్, 

దెసల వరలు సుగుణ దినకర సుదీప్తుల్.

౧౭. ఇందువదన వృత్తము. 

(భ జ స న గ .. యతి 9)

శ్రీపతికి సేవలను చేయు సుజనుల్,

దీపగతి నాత్మలను తృప్తిని గనున్,

పాపములు, శాపములు పాయునపుడే,

తీపిగను వత్సరము తేల్చు మనలన్.

౧౮.  పంచచామరము.

వసంతకాలమేగుదెంచె, భాసితున్ జనార్దనున్

ప్రసిద్ధమైన క్షేత్రమందు వాసిగా గనంగనౌ

నసత్ప్రవృత్తి దూరమౌ ననంత కీర్తి చేరువౌ,

ప్రసాద దైవ దృగ్విశేష భాగ్యమబ్బునిత్తరిన్.

౧౯. మత్తకోకిల గర్భ సీసము.  

(చిత్రకవిత్వము)

శ్రీనివాసుని దీప్తి చేరఁగ చిత్త మందిర పాళిలో గొప్ప తేజమమరె,

జ్ఞానదీప్తిరహించ,  కమ్మగ గానము ల్పొనరించుచున్ దివ్య మూర్తియైన

దీన బంధుని దేవదేవుని దీవనల్ గొని పొంగుచున్ భువిన్ గూర్మి తనర,

దీనబాహ్యతనొప్పె, దీప్తిని తెచ్చి వత్సరకాంతయే గొప్పఁదనము చూపె,

తే.గీ.  నుత్సుకతహెచ్చె నానందముద్భవించె,

మత్సరాదులు నశియించి మానవాళి

సత్సమంచితవర్తనల్ సమధికమాయె,

వత్సరాదికి జేజేలు పలుకవలయు. 

సీస గర్భస్థ మత్తకోకిల.

(ర స జ జ భ ర….యతి.౧౦)

శ్రీనివాసుని దీప్తి చేరఁగ చిత్త మందిర పాళిలో,

జ్ఞానదీప్తిరహించ,  కమ్మగ గానము ల్పొనరించుచున్ 

దీన బంధుని దేవదేవుని దీవనల్ గొని పొంగుచున్ ,

దీనబాహ్యతనొప్పె, దీప్తిని తెచ్చి వత్సరకాంతయే.

౨౦. తురగవల్గిత వృత్త గర్భ సీసము. 

శుభము శుభమని వసుధపయి తన శోభఁ జిందుచునుండెనే శ్రీకరముగ

నభయమొసగుచు నహము తుడుచుచు నద్భుతంపు వసంతమే ధరణి నిండె,

విభవ మలరఁగ, భవిత తెలియఁగ విశ్వనాథుఁడె తోడయెన్ నడుపుటకును,

సభలననుపమ విజయ చరితలు సంస్తుతించుచు పాడగా తిరుపతినిట.

తే.గీ. నేమి సందోహమయ్యారె! యేమి శోభ!

యేమి సంగీతరసఝరులేమి కృతులు!

నిత్యనూతన వాసంత నిరుపమ రుతి

నొప్పు తిరుపతి కొండపై గొప్పగాను.

సీస గర్భస్థ తురగవల్గిత.

(న న న న స జ జ గ .. యతి 15) 

శుభము శుభమని వసుధపయి తన శోభఁ జిందుచునుండెనే 

నభయమొసగుచు నహము తుడుచుచు నద్భుతంపు వసంతమే ,

విభవ మలరఁగ, భవిత తెలియఁగ విశ్వనాథుఁడె తోడయెన్ ,

సభలననుపమ విజయ చరితలు సంస్తుతించుచు పాడగా. 

౨౧. తోటకము. 

(స స స స .. యతి 9)

సువసంత సమీర విశుద్ధగతుల్

నవనీత శుభప్రత నవ్యకృతున్,

కవికోకిల గాత్రపు గానరుచుల్

భవితన్ విరచించు శుభంబులిలన్.

౨౨.  తేటగీతి.  

శ్రీనివాసుని  యగణితోద్యానములను  

విరియు పూలుగా హరిఁ జేరి వరలుదుమని,

పరవశించునీ లతలెల్ల భక్తినొప్పి,  

నిరుపమానందసామ్రాజ్య నేతలనగ.

౨౩. చంపకమాల.  

తిరుమల వైభవంబు కనితీరవలెన్, కమనీయ వేద సు

స్వర వర భాసురాన్వితము, సత్ప్రణవాక్షర మంత్ర గాన సం

భరితము, భక్తి తత్పరుల భావప్రపంచము, స్వర్గధామమున్,

వరమిది నూతనాబ్ధినిట పద్యములల్లి పఠించుటీశ్వరా!

౨౪. సీసము.  

నిరతాన్నదానంబు పరమాత్మభక్తుల కనుపమ వరమౌట యద్భుతంబు,

వరదుడౌ గోవిందు డరమర లేక తా కరుణించి కాచుటన్ గాంచవలయు,

సకల వేదపురాణ శాస్త్ర చర్చలతోడ సందడిగానుండు స్వర్గమరయ,

సురుచిర సుందర సుమసౌరభములతో పరమాత్మ సేవకై వరలు తరులు,

గీ.  ఏనుగులు, నశ్వసంహతి యెద్దులచట

నేడుకొండలవాని యా నీడలోన

సేవలను దేలి మురియుట చిత్రమెన్న,

వేంకటేశ్వరుఁ డసలైన వేల్పు భువిని.

౨౫. సీసము.  

కోనేటిరాయని కూర్మిని గననేర్చు కోవిదుం డిలపైన కోవిదుండు,

శ్రీవేంకటేశ్వర చిన్మయమూర్తిని ఘనముగా వర్ణించు కవులు కవులు,

శ్రీనివాసుని సేవ చేయుచు మురిసెడి వైష్ణవుండే ధర వైష్ణవుండు,

గోవింద నామంబు గొంతెత్తి పలుకెడి భక్తుఁడే యవనిపై భక్తుడరయ,

గీ.  పరమపురుషుని సేవించు భక్తుల నిల

వరలఁ జేయగ వచ్చె విశ్వావసుగను

వత్సరాదినుండియును బ్రహ్మోత్సవముల

ఘనతరానందమందించి కాంతిఁగొలుపు.

౨౬. సీసము.  

ధర్మ ప్రబోధంబు ధాత్రిపై జనులకు తీరుగా నేర్పునీ తిరుమలగిరి,

కర్మంబులెడబాపి, కరుణించి భక్తులన్ దివ్యంబుగా కాచు తిరుమలగిరి,

యాబాల గోపాలమందించు ముడుపులన్  దీసుకొనుచునుండు తిరుమలగిరి,

జీవంబు పరమాత్మఁ జేరుటకునునొప్పు  తెరవును జూపును తిరుమలగిరి,

గీ.  నేటి విశ్వావ సాగమమేటికనిన

సాటి లేనట్టి శ్రీనివాసమును జూపి

కోటి జన్మల పుణ్యంబు మూటగట్టి

గూటికిని జేర్చి నిలుపుట కొఱకు నిజము.

౨౭. తోటకము. 

(స స స స .. యతి 9)

సువసంత సమీర విశుద్ధగతుల్

నవనీత శుభప్రత నవ్యకృతున్,

కవికోకిల గాత్రపు గానరుచుల్

భవితన్ విరచించు శుభంబు లిలన్.

౨౮.  పంచచామరము.

వసంతకాలమేగుదెంచె, భాసితున్ జనార్దనున్

బ్రసిద్ధమైన క్షేత్రమందు వాసిగా గనంగనౌ

నసత్ప్రవృత్తి దూరమౌ, ననంత కీర్తి చేరువౌ,

ప్రసాద దైవ దృగ్విశేష భాగ్య మబ్బు నిత్తరిన్.

౨౯. ఇందువదన వృత్తము. 

(భ జ స న గ .. యతి 9)

శ్రీపతికి సేవలను చేయు సుజనుల్,

దీపగతి నాత్మలను తృప్తిని గనున్,

పాపములు, శాపములు పాయునపుడే,

తీపిగను వత్సరము తేల్చు మనలన్.

౩౦.  ఉత్పలమాల.  

మంగళమౌత మంగపతి మాన్యపదద్వయభద్ర కాంతికిన్,

మంగళమౌత సప్తగిరి నాథుని పత్నుల కెల్లవేళలన్,

మంగళమౌత భక్తులకు, మంగళముల్ కవిపండితాళికిన్,

మంగళమౌత భారతికి, మంగళముల్ మన భారతాంబకున్.

జైహింద్.

ఉగాది కవిసమ్మేళనము. తిరుమలగిరి నాదనీరాజనంలో.-2025 || Tirumala || 30-03-2025 || SVBC TTD

జైశ్రీరామ్.

జైహింద్.

లింగంపల్లిలో విశ్వావసు ఉగాది వేడుకలలో .....

 

జైశ్రీరామ్.

అందరికీ తెలుగు సంవత్సరాది శుభాకాంక్షలు.

చం.  అనుపములాలపాటికిని, అంజయకున్, మన రామసామికిన్,

ఘనతను గాంచినట్టి కటకంబునకున్, లతకున్ ముదంబుగా

ఘనకవితామృతంబు నిట గానముచేగనున్న మీకు నీ

ఘనులగుహాస్య లోలునకు గౌరవమొప్ప నమస్కరించెదన్.

శా.  శ్రీమన్మంగళ వేంకటేశుని కృపన్ శ్రీమంత వాసంతితో

ప్రేమన్ భక్తులఁ గావ నెంచి విలసద్ విశ్వాసన్ బేరుతో

ధీమంతుల్ కవిపండితుల్ పొగడగా దేదీప్యమానంబుగా

శ్రీమంతంబుగ వచ్చుచుండె  కనుడీ చేయెత్తి జై కొట్టుడీ.

శా.  రామస్వామి మనోజ్ఞ భావన లిటన్ రాణింపగా వేదికన్

శ్రీమన్మంగళ సత్కవీంద్రులిచటన్ శ్రేయోభిరామమ్ముగా

ప్రేమన్ స్వాగత హృద్యపద్యములలో విశ్వావసున్ గొల్చుటన్

క్షేమంబున్ గలిగించు దేశమునకున్ శ్రీనాథుఁ డీ ధాత్రికిన్.

16. చం. జయములు పొందుడంచు పిక జాలము కూ యని కూయసాగ, ది

గ్జయములతోడ వెల్గుడని గట్టిగ దిక్కులు మారు మ్రోగెనే

నియతినిగల్గి మానవులు నిర్భర భక్తిని కల్గియుండి, ని

శ్చయముగ మంగళాత్ములయి చక్కగ వృద్ధిని పొందు గావుతన్.

జైహింద్.